Czy kobieca piłka nożna jest odpowiedzialna? Raport Orlen Ekstraligi kobiet

Górnik Łęczna, Pogoń Szczecin i GKS Katowice z najwyższą oceną odpowiedzialności wśród kobiecych klubów piłkarskich. Tak wynika z badania pn. „Analiza odpowiedzialności w klubach Orlen Ekstraligi kobiet w sezonie 2022/23”. Badaniem objęto 12 klubów najwyższej ligi kobiecej w Polsce. Z analizy płynie też kluczowy wniosek – Bez większych pieniędzy, partnerów biznesowych i poważnego traktowania kobiecej piłki nożnej, nie będzie odpowiedzialności społecznej, środowiskowej i zarządczej tych klubów na wysokim poziomie – ocenia jeden z autorów badania dr Paweł Zembura.

Zobacz pełen raport!

Pomysły na odpowiedzialność kontra rzeczywistość

Akcje: „Dziewczyny! Grajcie z nami” (Śląsk Wrocław), „Las bez granic” (Sportis KKP Bydgoszcz), spotkanie z dietetyczką sportową (KKS Czarni Antrans Sosnowiec), zaangażowanie zawodniczek w akcję ,,Twoja krew moje życie”, udział w ,,Światowym dniu szpiku” (AP Orlen Gdańsk), udział w akcji „Dzień Ziemi” (AZS UJ Kraków), ale także udostępnianie obszernych sprawozdań (GKS Katowice) to działania wymienione w raporcie jako przykłady dobrych praktyk w obszarze odpowiedzialności. – Wyniki badania pokazują, że kluby mają potencjał i pomysły na swoją odpowiedzialność, ale ograniczone finansami i liczbą ludzi zaangażowanych w pracę klubu nie są wstanie sprostać wszystkim zadaniom. Dla każdego klubu w pierwszej kolejności liczy się zaspokojenie podstawowych potrzeb klubowych, rozumianych w kontekście wyniku sportowego – tłumaczy dr Zembura.

Liga nie jest zawodowa, działa pod auspicjami Polskiego Związku Piłki Nożnej (PZPN). Kluby najczęściej funkcjonują w formie stowarzyszeń, a wiele z nich ma budżety w wysokości około miliona złotych. W praktyce są to organizacje półprofesjonalne, gdzie na przykład zarząd działa na zasadzie wolontariatu, a zatrudnione są tylko osoby w pionie sportowym, które dodatkowo mają funkcje organizacyjne. Większość organizacji to małe podmioty, które koncentrują swoje działania na aspekcie sportowym. To, co trzeba podkreślić i co przemawia na duży plus klubów, to ich silny związek ze społecznością lokalną, w szczególności ze swoimi piłkarkami – Charakterystyczne dla klubów kobiecych jest wychodzenie naprzeciw potrzebom zawodniczek i umożliwienie im łączenia pracy czy nauki z grą w piłkę nożną. Dotyczy to zarówno akademii piłkarskich, jak i pierwszego zespołu – mówi ekspert. Kluby w ograniczonym stopniu myślą o aspekcie wpływu na środowisko, a wyniki odnośnie rządzenia (np. transparentności) zależą przede wszystkim od tego, czy są częścią większej organizacji z klubem męskiej piłki nożnej. 

Jak otoczenie wspiera kobiece kluby

Faktem jest, że działalność w zakresie odpowiedzialności społecznej w organizacjach jest mocno zdeterminowana przez zewnętrznych interesariuszy, takich jak samorząd terytorialny czy Polski Związek Piłki Nożnej – PZPN w ramach procesu licencyjnego na sezon 2023/24 wprowadził nawet wymogi dotyczące odpowiedzialności społecznej klubów. Wygląda jednak na to, że w przypadku klubów Orlen Ekstraligi kobiet te wymogi przekraczają ich możliwości, zwłaszcza że kluby nie mają wsparcia w tworzeniu czy wdrażaniu takich działań. Czyli mówiąc wprost: powstał wymóg, ale osobną kwestią jest pomoc klubom w rozwijaniu tego istotnego dla nich obszaru. Same wymogi licencyjne to za mało  – dodaje ekspert.

Jak podkreślają autorzy raportu dobrym pomysłem mogłoby być wypracowanie programu promującego osiąganie kolejnych, realnych ,,kamieni milowych” w zakresie wskaźników odpowiedzialności społecznej. Należałoby też postawić na wzmocnienie edukacji kadr w tym zakresie.  Obecnie kluby kobiece w bardzo ograniczonym stopniu są wstanie profesjonalizować swoją strukturę, co też jest związane z popytem na piłkę kobiecą w Polsce – To oznacza, że kluby, jeżeli miałyby odgrywać istotniejszą rolę w przyspieszonym wzroście kobiecej piłki nożnej potrzebują lepszego, mocniejszego wsparcia partnerów zewnętrznych, tak w obszarze finansowanie jak i zaangażowania w te procesy wykwalifikowanych ekspertów – tłumaczy dr Paweł Zembura.

Jednym z biznesowych modeli na rozwój kobiecej piłki jest łączenie się silnych marek w tym obszarze, szczególnie klubów piłkarskich. Jeżeli kobieca piłka nożna miałaby się szybciej rozwijać, musi się to dziać równocześnie wraz z profesjonalizacją największych klubów, które mogą być motorem tego procesu. 

Więcej o badaniu odpowiedzialności klubów

Badanie to 120 szczegółowych, zerojedynkowych pytań dotyczących różnych przejawów odpowiedzialności klubów wpisujących się w trzy obszary odpowiedzialności: społeczeństwo, środowisko i rządzenie. Odpowiedzi na te pytania bazowały na dokumentach i innych materiałach udostępnionych publicznie przez kluby. Pytania dotyczyły działań klubów, procesów, które w nich funkcjonują, strategii i tego, jak są zorganizowane, między innymi:

• Czy organizacja podejmuje działania ukierunkowane na promocję sportu powszechnego?
• Czy organizacja prowadzi programy w obszarze sportu powszechnego?
• Czy organizacja korzysta z odnawialnych źródeł energii (np. panele słoneczne, turbiny wiatrowe)?
• Czy na stronie internetowej organizacji (osiągalne ze strony głównej) opisano strukturę własnościową organizacji i wypisano (przynajmniej 3, jeśli jest ich więcej) głównych akcjonariuszy? 
• Czy na stronie internetowej organizacji (osiągalne ze strony głównej) są przedstawieni z imienia i nazwiska wszyscy członkowie zarządu klubu? 

Następnie przedstawiciele klubów mieli możliwość zweryfikowania ocen i przesłania dodatkowych materiałów, które sugerowały, że ocena powinna być zmieniona. Po sprawdzeniu tych dodatkowych materiałów ponownie przeliczano oceny, gdzie każdy przejaw odpowiedzialności i obszar był traktowany jako równie istotny. Wartości procentowe obrazują odsetek pozytywnych odpowiedzi dotyczących danego przejawu lub obszaru odpowiedzialności.