Universal Declaration on Sports Integrity – między deklaracją a realną zmianą
24 października 2025 roku w Lozannie przyjęto Universal Declaration on Sports Integrity – dokument, który, według zapowiedzi Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego (MKOl), ma wyznaczać nowy etap w globalnej ochronie uczciwości w sporcie.
Deklaracja została ogłoszona podczas 5. Międzynarodowego Forum Uczciwości w Sporcie (International Forum for Sports Integrity (IFSI), które zgromadziło ponad 400 liderów sportu, przedstawicieli rządów, organizacji międzynarodowych, organów ścigania oraz ekspertów w zakresie przeciwdziałania korupcji i manipulacji wyników.
To jedno z najważniejszych spotkań w kalendarzu światowego sportu, które ma ambicję wyznaczać kierunki dla całego ekosystemu sportowego – od organizacji międzynarodowych, przez federacje, po krajowe związki i lokalne kluby.
Cztery filary uczciwości
Deklaracja skupia się na czterech kluczowych obszarach, które mają stanowić fundament „nowej ery transparentności” w sporcie:
- Dobre rządzenie i przeciwdziałanie korupcji – w tym wdrażanie kodeksów etyki, tworzenie mechanizmów zgłaszania naruszeń i budowanie kultury przejrzystości w organizacjach sportowych.
- Zapobieganie manipulacjom wyników sportowych – poprzez wzmacnianie współpracy między organizacjami sportowymi, organami ścigania i operatorami zakładów bukmacherskich, a także ratyfikację kluczowych konwencji międzynarodowych.
- Uczciwość w sędziowaniu i wykorzystanie sztucznej inteligencji – czyli rozwijanie technologii wspierających bezstronność decyzji oraz promowanie standardów etycznych w procesach oceny i szkolenia arbitrów.
- Ochrona i bezpieczeństwo uczestników sportu (safeguarding) – uwzględniająca zapobieganie przemocy, nadużyciom i dyskryminacji, a także tworzenie bezpiecznych przestrzeni dla sportowców na każdym poziomie.
Dokument odwołuje się do uznanych standardów, takich jak Basic Universal Principles of Good Governance (BUPGG), Kodeks Etyki MKOl czy rekomendacje IPACS (International Partnership Against Corruption in Sport), podkreślając konieczność współpracy międzysektorowej i wzmocnienia kultury odpowiedzialności w sporcie.
Słuszne idee, ale wciąż za mało konkretów
Z naszej perspektywy, przyjęcie Deklaracji to ważny sygnał: świat sportu dostrzega, że kwestie uczciwości i przejrzystości są dziś kluczowe dla jego wiarygodności. To także kolejny krok w budowaniu wspólnego języka pomiędzy sportem, administracją publiczną i organizacjami międzynarodowymi – a więc środowiskami, które przez wiele lat funkcjonowały w izolacji.
Jednak mimo wysokiego poziomu ambicji, Deklaracja nie zawiera mechanizmów, które mogłyby zapewnić jej realną skuteczność. Brakuje jasnych terminów wdrożenia, mierników postępu oraz instytucji odpowiedzialnych za monitorowanie efektów. W praktyce oznacza to, że choć dokument dobrze brzmi, jego wdrożenie zależy wyłącznie od dobrej woli poszczególnych organizacji – a ta, jak pokazuje historia, bywa zawodna.
Zespół ISG zwraca uwagę, że to zjawisko wpisuje się w szerszy trend „declarative governance” – czyli tworzenia coraz to nowych deklaracji, które porządkują dyskurs, ale nie prowadzą do rzeczywistych zmian systemowych.
Bez niezależnych mechanizmów kontroli, obowiązku raportowania i zewnętrznych audytów etycznych trudno mówić o autentycznym wzmocnieniu integralności w sporcie.
Potrzebujemy odwagi, nie tylko deklaracji
Uczciwość w sporcie to nie jednorazowy akt podpisania dokumentu, lecz proces, który wymaga odwagi, konsekwencji i rozliczalności. To kultura organizacyjna, w której transparentność, partycypacja i odpowiedzialność stają się codzienną praktyką, a nie wyjątkiem od reguły.
Dlatego kolejnym etapem powinna być implementacja konkretnych narzędzi, takich jak:
- wprowadzenie ram prawnych i obowiązków sprawozdawczych dla organizacji sportowych finansowanych ze środków publicznych,
- włączenie niezależnych ekspertów, przedstawicieli środowiska naukowego i organizacji społecznych do procesów oceny i nadzoru,
- wzmocnienie głosu sportowców – zwłaszcza aktywnych zawodników – w strukturach decyzyjnych,
- rozwój programów edukacji etycznej i budowanie kompetencji w zakresie dobrego rządzenia wśród przyszłych liderów sportu.
Sport, który nie potrafi sam się rozliczać, z czasem traci zaufanie – a zaufanie to najcenniejszy kapitał, jakim dysponuje.
Czy to nowy początek uczciwości w sporcie?
Universal Declaration on Sports Integrity może stać się punktem zwrotnym, jeśli jej zapisy zostaną potraktowane nie jako końcowy efekt, lecz początek rzeczywistego procesu reform.
W przeciwnym razie stanie się kolejnym dokumentem, do którego środowisko sportowe będzie się odwoływać przez lata – bez widocznych skutków w praktyce.
Pełny tekst Universal Declaration on Sports Integrity dostępny tutaj.
